ქორეთი ეთნიკური ოსებით დასახლებული სოფელი იყო. მოსახლეობის 2002 წლის აღწერის მონაცემებით, სოფელში 125 ადამიანი ცხოვრობდა. 2002-2005 წლებში ოსები საცხოვრებლად ძირითადად ვლადიკავკაზში გადავიდნენ. ქორეთში მეზობელი სოფლებიდან ნელ-ნელა ქისტები ჩასახლდნენ. ოსებისგან თავისუფალი სახლები უმეტესად მთავრობამ შეიძინა და 2005 წელს აჭარელი ეკომიგრანტები ჩაასახლა.

ევგენი დიასამიძე 13 წლის იყო, პირველად აჭარიდან ქორეთში რომ გადმოცხოვრდა. სკოლა ქორეთის მეზობლად, საკობიანოში დაამთავრა: „5 აპრილს 14 წელი გახდება, რაც აქ ჩამოგვასახლეს. ქორეთში სკოლა არ იყო, საკობიანოში დავდიოდით. მაშინ არც სკოლის მანქანა იყო. ფეხით მივდიოდით წვიმაში, თოვლში. ცხვრის ფარა იდგა ალაზანთან, ძაღლები ჰყავდათ. ძალიან ცუდ პირობებში ვიყავით. იყო შემთხვევები, გვეზარებოდა და არც დავდიოდით. თავიდან კარგად ვსწავლობდი, მერე გავანებე თავი. აქ ჩამოსახლებული რამდენიმე ოჯახი მაშინვე აიყარა და უკან წავიდა, აჭარაში“.

აჭარიდან ქორეთში ისე ჩამოასახლეს, რომ არ იცოდნენ ადგილზე რა დახვდებოდათ, არც ახმეტაში ნამყოფი იყო ვინმე.

„განა ვიცოდით სად მოვდიოდით? არ ვიცოდით. 6 ოჯახი დაგვტვირთეს ერთ მანქანაზე, ჩამოგვიყვანეს და ჩამოგვსხეს რიყეზე. სახლები ჰქონდათ დანომრილი. დაგვირიგეს და ალაზნის ხიდს რომ გასცდნენ, აღარ მოსულან მას შემდეგ“.

ბაღი აქ არ იყო, ექიმი აქ არ არის, გზა აქ არ ვარგა, სამსახური აქ არაა. ადრე სკოლაც არ იყო და ძირითადად ამის გამო წავიდნენ. საკობიანოში ფეხით დადიოდნენ ბავშვები. რამდენიმე ოჯახმა ბავშვი სასწავლებლად აჭარაში დააბრუნა, ნათესავთან და მერე იძულებული გახდა, თვითონაც წავიდა. რა ექნათ, ბავშვი იქ, თვითონ აქ, ვერ გაძლეს. კაციშვილს არ მოვუკითხივართ. მოვიდა ეს მთავრობა, უფრო უარესი“, - ამბობს 55 წლის რეზო მამულაძე.

პრობლემებია საბავშვო ბაღშიც, სადაც 28 ბავშვია და სულ 6 საწოლი აქვთ. ბაღის მენეჯერის თქმით, რამდენიმე პატარას ლეიბს იატაკზე უშლის და იქ აძინებს, 5-6 წლის ბავშვებს კი ართობენ და არ აძინებენ.

კიდევ ერთი მიზეზი, რამაც ეკომიგრანტებს აჭარაში დაბრუნება გადააწყვეტინა, ადგილობრივების ინფორმაციით, ლოცვასთან დაკავშირებით შექმნილი პრობლემები იყო.

„მთავრობამაც ძალიან კარგად იცის რატომ და რისთვის წავიდნენ. ჩვენ ხომ მუსლიმები ვართ. ჩვენი აჭარელი კაცი რომ ავიდა ზემოთ, პანკისის ხეობაში და ილოცა, უშიშროებაში ჩაიყვანეს პირდაპირ. პატარა ბიჭმა მამისტოლა კაცს ხელები ურტყა და მიიყვანა განყოფილებაში, თქვენ ქართველები რატომ ლოცულობთო, თქვენ ქრისტიანები უნდა იყოთ, გაქრისტიანდითო. რატომ უნდა გახდეს ეს პრობლემა. სოფელში მეჩეთი არ გვაქვს, ზევით, დუისში ვლოცულობთ. იქ ყოველდღე ვერ ივლი. კვირაში ერთხელ ადიოდნენ, პარასკევს, სალოცავად. მერე ის კაცი იძულებული გახდა, ადგა და წავიდა. ბევრმა უსკოლობის გამო, ეს იყო პრობლემა, თორემ საცხოვრებლად კარგი სოფელია, სოფლის მეურნეობის მხრივ. მშიერი არ მოკვდები. ხელს გაატოკებ და შეინახავ ოჯახსაც“.

ქორეთში ჩასახლებულ ეკომიგრანტებს 14 წლის განმავლობაში საცხოვრებელი სახლები საკუთრებაშიც კი არ გადასცეს. ეკომიგრანტები ვარაუდობენ, რომ მთავრობა სახლებს მათ განზრახ არ უკანონებს, ქონება რომ არ გაყიდონ და ისევ უკან არ წავიდნენ.

„რომ ვეუბნებით, დაგვიკანონეთ, გვპასუხობენ - დღეს, ხვალ, დღეს, ხვალ და 14 წელი გავიდა. მე ბიჭი მყავს, ჯარშია. დაამთავრა სკოლა და პირდაპირ ბათუმში წავიდა. მოეწყინა აქ, რა გააკეთოს. ვერ იმუშავა, ვერც ვერაფერი. მე არ მივდივარ. მინდა, რომ რაღაც გავაკეთო ოჯახში, მაგრამ ვერ ვაკეთებ. რომ ვეუბნებით საკუთრებაში გადმოგვეცითო, გააკეთეთ რემონტი, არავინ გართმევთო. იყო მომენტი, შეასახლეს აჭარელი, მერე გამოასახლეს, შეასახლეს სვანი. ისევ გამოასახლეს და შეასახლეს აჭარელი. რა გულით გააკეთებ კაცი რამეს. რა ვიცი რა მოუვათ ხვალ, ზეგ ამათ თავში. შეიძლება გამომაგდონ მეც და ვიღაც შეასახლონ“, - რეზო მამულაძის თქმით, არც სახლი და არც მიწის ნაკვეთი საკუთრებაში რომ არ აქვთ, ვერც ბანკიდან იღებენ სესხს, რამე რომ გააკეთონ და ვერც სხვადასხვა პროგრამაში მონაწილეობენ.

ბოლო წლებში პანკისის ხეობაში ინფრასტრუქტურის მოწესრიგებაზე რამდენიმე მილიონი ლარი დაიხარჯა, თუმცა ეს სიკეთე ნაკლებად იგრძნობა ქორეთში. ერთადერთი დაწყებითი სკოლა აშენდა, რომელიც ჯერ არ გახსნილა. რამდენიმე თვის წინ, სკოლის ყოფილი შენობის ერთ-ერთ ოთახში კახეთის რეგიონული განვითარების ფონდმა ინოვაციების ცენტრი მოაწყო და სამართავად სკოლის დირექტორს გადასცა. გახსნის შემდეგ კარს ბოქლომი ადევს. ბევრმა ისიც არ იცის, შიგნით რა არის. 

ქორეთში მხოლოდ ფეხბურთის მოედანი აქვთ, არადა მოსახლეობის 2014 წლის საყოველთაო აღწერის მონაცემებით სოფელში 238 ადამიანი ცხოვრობს. მოედანს ახალგაზრდები უვლიან, გაზაფხულზე ბალახს თიბავენ, თივას ყიდიან და დაგროვილი თანხით ბურთებს ყიდულობენ.

ქორეთი დუისიდან, რომელიც ხეობის ადმინისტრაციული ცენტრია, 6 კილომეტრით არის დაშორებული.

„დუისსა და ქორეთს შორის ძალიან დიდი განსხვავებაა. დუისი ქალაქივით არის მოწესრიგებული, ქორეთი რუკაზეც არაა, ვინ რას მოიტანს. საკობიანოს თუ აქვს საშუალება, რომ გააკეთონ სპორტდარბაზი, ბავშვებმა იჭიდაონ, ქორეთს რატომ არ უნდა ჰქონდეს. აქ რა ნაკლები ახალგაზრდობაა?

რატომღაც მთავრობაც, ხელისუფლებაც სულ ფეხებზე გვიკიდებს ეკომიგრანტებსაც, აქ მცხოვრებ ქისტებსაც, ოსებსაც და სვანებსაც. აქედანაც სირიაში უნდა გარბოდეს ხალხი, რომ ყურადღება მოგვაქციონ?

არჩევნები რომ მოვა, მაშინ მოვლენ, დაგვიდექით გვერდში და ჩვენც დაგიდგებითო. ბატონი გამგებელი იყო არჩევნების წინ მოსული. შეგვპირდა სოფლის ახალგაზრდობას, გზას გავაკეთებთო. თქვა და ასე დარჩა. არც მოსულა იმის შემდეგ, არ გვინახავს“, - საყვედურობენ ქორეთის მცხოვრებლები ხელისუფლებას.

სირიაში არა, მაგრამ ქორეთიდან თურქეთში ბევრი მიდის, ჩაის საკრეფად, თანხა რომ დააგროვოს და ოჯახი არჩინოს. „მეტი სამუშაო რომ არ არის აქ, იძულებულები ვართ თურქეთში წავიდეთ და იქ ვიმუშაოთ ჩაის პლანტაციებში. ვისაც შეუძლია ყველა გადის 15 წლიდან. თვეში 1500 – 1800 ლარს ვაგროვებთ. ახლა თურქული ლირა გაუფასურდა და ცუდადაა საქმე, აქედან იქამდეც ბევრი გვეხარჯება“, - გვეუბნება ევგენი დიასამიძე.

თურქეთში ორ-სამ თვეს რჩებიან. ამ პერიოდში ბავშვები სკოლას აცდენენ, მაგრამ გაკვეთილების გაცდენის სხვა მიზეზიც გვითხრეს. საკობიანო ფშავლებით დასახლებული სოფელია. ქორეთიდან საკობიანოს სკოლაში ჩარიცხულ ქართველ მუსლიმებს, ეთნიკურ ქისტებსა და ფშაველ ბავშვებს შორის ხშირად ჰქონია ადგილი სიტყვიერ და ფიზიკურ დაპირისპირებას. სათემო რადიოს ეს ინფორმაცია ერთმანეთისგან დამოუკიდებელმა რამდენიმე წყარომ დაუდასტურა.

ქორეთში რეპორტაჟზე მუშაობისას მხოლოდ სკოლის მოსწავლეების არაჯანსაღ ურთიერთობებზე არ მოგვისმენია. ეკომიგრანტები ამ საკითხზე საუბარს ერიდებიან, თუმცა პანკისის სათემო რადიომ რამდენიმე ფაქტის შესახებ შეიტყო, რაც ეთნიკური ქისტების ნაწილსა და აჭარელ ეკომიგრანტებს შორის კონფლიქტზე მიუთითებს. ზოგიერთ ინციდენტში პოლიციაც ჩაერია. ამ თემაზე პანკისის სათემო რადიო ცალკე გიამბობთ.

ახმეტის მუნიციპალიტეტის მერის მოადგილის, ვაჟა ნასყიდაშვილის განმარტებით, ქორეთამდე მისასვლელი გზის რეაბილიტაციის პროექტი მერიას უკვე მზად აქვს და სავარაუდოდ, გზის რეაბილიტაცია 2020 წელს მოხდება. „ყველა სოფელში ერთდროულად არ შეგვიძლია ინფრასტრუქტურის მოწესრიგება. წელს მიმდინარეობს დუისი-წინუბნის გზის რეაბილიტაცია, მოასფალტება, რაზედაც 870 ათასი ლარი იხარჯება. ქორეთის გზის რეაბილიტაცია 600 ათას ლარზე მეტი ჯდება. რაც შეეხება საბავშვო ბაღს, დაწყებითი სკოლა როგორც კი ახალ შენობაში გადავა, საბავშვო ბაღს სკოლის ყოფილ შენობაში გადავიტანთ, სადაც უფრო დიდი ფართია. ქორეთი დუისიდან 5-6 კილომეტრის მანძილზეა, სადაც ჭიდაობის დარბაზია, წრე ფუნქციონირებს, მაგრამ ადგილზე ამის საშუალება ჯერ არ გვაქვს“.

ქორეთში მცხოვრები ახალგაზრდები პანკისის სათემო რადიოს მხარდაჭერით პეტიციას მოამზადებენ, სოფელში სპორტზე ხელმისაწვდომობის გაუმჯობესების მოთხოვნით.

საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს წარმომადგენელმა მიშა თედორაძემ პანკისის სათემო რადიოს უთხრა, რომ ქორეთელი ეკომიგრანტებისთვის სახლების დაკანონების შესახებ მთავრობა გადაწყვეტილებას უახლოეს სხდომაზე მიიღებს. 2020 წლიდან კი სამინისტრო ეკომიგრანტთა მხარდამჭერ საგრანტო პროგრამას დაიწყებს.