კომუნისტური პარტიის ხელმძღვანელობა მშობლიურ მიწაზე მცხოვრებ ვაინახებს (ჩეჩნები, ინგუშები) ნაცისტურ გერმანიასთან თანამშრომლობაში ადანაშაულებდა და გადასახლების ოფიციალურ მიზეზადაც მტერთან კოლაბორაციას ასახელებდა. სამხედროების ძალადობის, სატვირთო ვაგონებით უმძიმეს პირობებში მგზავრობისა და არაადამიანური მოპყრობის სხვა შემთხვევების შედეგად ასოც ათასზე მეტი მოქალაქე გარდაიცვალა. გადარჩენილმა ჩეჩნებმა და ინგუშებმა, მათმა შთამომავლებმა სამშობლოში დაბრუნება სტალინიზმის ეპოქის დასრულების შემდეგ, ეტაპობრივად მოახერხეს. რეპატრიაციის პროცესი მეოცე საუკუნის მთელი მეორე ნახევრის განმავლობაში გრძელდებოდა. 

დეპორტაციის 75 წლისთავისადმი მიძღვნილი ღონისძიება თბილისში, „კავკასიურ სახლში“, 18:00 საათზე გაიმართება. ორგანიზატორების ინფორმაციით, ღონისძიების სტუმრები და მომხსენებლები ისაუბრებენ ტრაგედიის მნიშვნელობაზე, გადასახლების პოლიტიკურ-ეკონომიკურ და ჰუმანიტარულ შედეგებზე, ვაინახთა თანამედროვე ყოფის პრობლემებზე. გამოიფინება დეპორტაციის ამსახველი მასალები, ნაჩვენები იქნება რამდენიმე დოკუმენტური ვიდეო-რგოლი და შესრულდება მუსიკალური ნომერი ჩეჩნურ ენაზე.

„კავკასიური სახლი“ საღამოს კავკასიის ხალხთა ინტეგრაციის ფონდის პრეზიდენტის, უმარ იდიგოვის ხსოვნას უძღნის. უმარ იდიგოვი 1969 წელს ჩეჩნეთში, სოფელ იანდიგუათარში, რეპატრიანტთა ოჯახში დაიბადა. 1999 წელს, რუსეთ-ჩეჩნეთის ომის მიმდინარეობისას, სამხედრო ქირურგის მოვალეობის შესრულების დროს ფედერალურმა ძალებმა იდიგოვი ტყვედ აიყვანეს. ექიმი ექვსი თვის განმვალობაში ხანკალის საფილტრაციო კოლონიაში იმყოფებოდა. 2000 წლიდან 2018 წლის ნოემბრამდე, სიცოცხლის უკანასკნელ კვირამდე ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა საქართველოში, მონაწილეობდა საერთაშორისო ინსტიტუტების მიერ დაფინანსებულ პროექტებში, იყო საქართველოს პარლამენტის კონსულტანტი კავკასიელ ხალხებთან ურთიერთობის საკითხებში. უმარ იდიგოვი 14 ნოემბერს, ჩეჩნეთში, საავადმყოფოში გარდაიცვალა.

„2010 წელს საქართველოს მაშინდელმა ხელისუფლებამ „კავკასიური სახლისათვის“ შენობის ჩამორთმევის გადაწყვეტილება მიიღო. უმარ იდიგოვმა უდიდესი წვლილი შეიტანა „კავკასიური სახლის“ მხარდამჭერთა ორგანიზებისა და დაწესებულების გადარჩენის საქმეში“, - ნათქვამია საღამოს ორგანიზატორების განცხადებაში.

ჩეჩენი და ინგუში ხალხის დეპორტაციის 75 წლისთავისადმი მიძღვნილ ღონისძიებაზე დასწრება თავისუფალია.